رجب ماه خودسازي و توشه گرفتن است. هفتمين ماه از سال هجري قمري رجب نام دارد كه نبايد فضيلت آن را فراموش كرد زيرا در ميان ماههاي دوازده گانه تنها و بدون ائتلاف با ماههاي ديگر از حرمت و قداست برخوردار است، در واقع چهار ماه در قرآن كريم با تعبير «حرم» يعني برخوردار از حرمت ياد شده است كه يكي از آنها فرد است كه رجب نام دارد و در آن قتال و كشتار حرام است.
رسول اكرم (ص) فرموده‌اند: «رجب ماه بزرگ خداست و هيچ ماهي در حرمت و فضيلت به پايه آن نمي‌رسد و قتال با كافران در اين ماه حرام است، آگاه باشيد كه رجب ماه پروردگار است و شعبان ماه من و ماه رمضان ماه امت من است و اگر كسي در ماه رجب حتي يك روز روزه بدارد خدا را از خود خشنود ساخته و خشم الهي از او دور مي‌گردد.»
امام هفتم (ع) فرموده‌اند: رجب نام نهري است در بهشت كه از شير، سفيدتر و از عسل، شيرين‌تر است؛ هر كس يك روز از آن را روزه بدارد خداوند از آن نهر به او بياشامد.
به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، مشروح تقويم و اعمال ماه رجب بنا بر منابع ديني به شرح زير است:
روز اول: مطابق بعضي از روايات، روز ولادت امام محمد باقر (ع) در سال ۵۷ هجري.
روز سوم: روز شهادت امام علي النقي (ع) در سال ۲۵۴ هجري.
روز دهم: روز ولادت امام محمد تقي (ع) طبق بعضي از روايات.
روز سيزدهم: روز ولادت اميرمومنان علي بن ابي طالب (ع) در داخل كعبه؛ ۱۲ سال قبل از بعثت رسول خدا (ص).
روز پانزدهم: مطابق برخي از نقل‌ها، روز وفات حضرت زينب كبري (س) در سال ۶۳ هجري.
روز هجدهم: روز وفات جناب ابراهيم، فرزند رسول خدا (ص).
روز بيست و پنجم: روز شهادت امام موسي بن جعفر (ع) در سال ۱۸۳ هجري.
روز بيست و ششم: مطابق روايتي، روز وفات حضرت ابوطالب (ع).
روز بيست و هفتم: بعثت پيامبر گرامي اسلام (ص).
ماه رجب و ماههاي شعبان و رمضان، از ماههاي بسيار پرفضيلت هستند و از تعبيرات بعضي از روايات اين‌گونه برمي‌آيد كه ماه رجب در ميان اين سه ماه، امتياز خاصي دارد؛ تا آنجا كه ماه رجب «ماه خدا» ناميده شده و ماه شعبان «ماه پيامبر» و ماه مبارك رمضان «ماه امت».
اعمال مشترك اين ماه
اين اعمال كه مخصوص روز معيني نيست بلكه در تمام ماه انجام مي‌شود، بسيار است؛ از جمله:
در تمام ماه رجب، اين دعا را بخواند: يا مَنْ يَمْلِكُ حَوآئِجَ السّآئِلينَ، ويَعْلَمُ ضَميرَ الصّامِتينَ، لِكُلِّ مَسْئَلَة؛ اي كه مالك حاجات خواستاراني و اي كه نهاد خاموشان داني براي هر خواسته‌اي، مِنْكَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتيدٌ. اللّهُمَّ وَمَواعيدُكَ الصّادِقَةُ واَياديكَ الفاضِلَةُ؛ از جانب تو گوشي شنوا و پاسخي آماده است خدايا به حق وعده‌هاي راستت و نعمت‌هاي بسيار، وَ رَحْمَتُكَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّيَ عَلي مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ و رحمت وسيعت از تو خواهم كه درود فرستي بر محمّد و آل محمد، واَنْ تَقْضِيَ حَوائِجي لِلدُّنْيا وَالاْخِرَةِ، اِنَّكَ عَلي كُلِّ شَيْء قَديرٌ؛ و حوايج دنيا و آخرتم را برآوري كه به راستي تو بر هر چيز توانايي.
همچنين رسول خدا (ص) فرموده‌اند: هر كس در ماه رجب ۱۰۰ مرتبه بگويد «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِي لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَيْهِ» و در پايان صدقه‌اي بدهد، خداوند كارش را به رحمت و مغفرت پايان دهد و هر كس ۴۰۰ مرتبه آن را بگويد فضيلت شهيدان را دارد.
همچنين ايشان فرمودند: كسي كه در ماه رجب هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» بگويد، خداوند براي او حسنات فراواني مي‌نويسد.
در روايتي آمده است: «هر كس در ماه رجب، در وقت صبح، ۷۰ مرتبه و شبانگاه نيز ۷۰ مرتبه بگويد اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَيْهِ و پس از آن، دست‌ها را بلند كند و بگويد أَللّهُمَّ اغْفِرْ لي وَ تُبْ عَلَيَّ اگر در همان ماه رجب بميرد، خداوند از او راضي خواهد بود...».
در طول اين ماه هزار مرتبه بگويد «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْكْرامِ مِنْ جَميعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان وي را بيامرزد.
«سيّد بن طاووس» در «اقبال» فضيلت فراواني براي خواندن سوره «قل هو الله احد» در ماه رجب نقل كرده است. از جمله از رسول خدا (ص) روايت كرده است كه هر كس با نيت پاك در ماه رجب، ۱۰ هزار مرتبه سوره «قل هو الله احد» را بخواند، وارد عرصه قيامت شود در حالي كه از گناه پاك باشد مانند روزي كه از مادر متولد شده است و ۷۰ فرشته به استقبال او مي‌آيند و به وي بشارت بهشت را مي‌دهند.
همچنين آن حضرت براي هزار بار خواندن سوره «قل هو الله احد» در اين ماه و حتي ۱۰۰ بار نيز پاداش زيادي ذكر كرد.
در روايتي از رسول خدا (ص) نقل شده است كه آن حضرت فرمود: «هر كس يك روز از ماه رجب را روزه بدارد و چهار ركعت نماز بگزارد (هر دو ركعت با يك سلام) و در ركعت اول ۱۰۰ مرتبه «آية‌الكرسي» بخواند و در ركعت دوم ۲۰۰ مرتبه «قل هو الله احد»، پيش از مردن جاي خود را در بهشت مي‌بيند و يا ديگري جاي او را ببيند (و براي او توصيف كند)».
ليلة الرّغائب
اولين شب جمعه ماه رجب را «ليلة الرّغائب» گويند. رسول خدا (ص) در روايتي كه فضيلت ماه رجب را بيان مي‌كرد، فرمودند: «از اولين شب جمعه ماه رجب غافل نشويد كه فرشتگان آن را «ليلة الرغائب» ناميدند.»
آنگاه رسول خدا (ص) اعمالي را براي آن شب به اين كيفيت بيان فرمود: «روز پنج‌شنبه اول ماه را روزه مي‌گيري. چون شب جمعه فرا رسيد، ميان نماز مغرب و عشا ۱۲ ركعت نماز مي‌گزاري (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعت از آن، يك مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «إنا انزلناه» و ۱۲ مرتبه «قل هو الله احد» را مي‌خواني. پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه مي‌گويي: أللّهُمَّ صَلِّ عَلي مُحَمَّد النَّبِيِّ الاُْمِّيِّ وَ عَلي آلِهِ آنگاه به سجده مي‌روي و ۷۰ بار مي‌گويي: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ» سپس سر از سجده برمي‌داري و ۷۰ بار مي‌گويي: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّكَ أنْتَ العَلِيُّ الاْعْظَمُ» بار ديگر نيز به سجده مي‌روي و ۷۰ مرتبه مي‌گويي: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِكَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجت خود را مي‌طلبي كه ان‌شاءالله برآورده خواهد شد.
رسول خدا(ص) در فضيلت اين اعمال فرمود: «كسي كه چنين نمازي را بخواند، خداوند همه گناهانش را بيامرزد...»
عمره رجبيه
انجام «عمره»، در ماه رجب فضيلت فراوان دارد. طبق روايات اهل بيت (ع) «عمره» در ماه رجب فضيلتي هم‌رديف حج (تمتع) دارد.
در روايتي از امام صادق (ع) آمده است: «اَفْضَلُ الْعُمْرَةِ، عُمْرَةُ رَجَب؛ با فضيلت‌ترين عمره، عمره در ماه رجب است».
شب اوّل ماه
انجام اعمالي در اين شب با ارزش، مورد سفارش است.
اول: از رسول خدا (ص) نقل شده است كه به هنگام رويت هلال ماه رجب، اين دعا را مي‌خواند: اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَيْنا بِالاَْمْنِ وَ الاْيمانِ، وَ السَّلامَةِ وَ الاِْسْلامِ، رَبّي وَ رَبُّكَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدايا اين ماه را بر ما نو كن به امنيت و ايمان و سلامت و دين اسلام پروردگار من و پروردگار تو (اي ماه) خداي عزوجل است.
و همچنين از آن حضرت نقل شده است كه وقتي هلال ماه رجب را مي‌ديد، مي‌فرمودند: اَللّهُمَّ بارِكْ لَنا في رَجَب وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ اَعِنّا عَلَي الصِّيامِ وَ الْقِيامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ؛ خدايا بركت ده بر ما در ماه رجب و شعبان و ما را به ماه رمضان برسان و كمكمان ده براي گرفتن روزه و شب زنده داري و نگهداري زبان و پوشيدن چشم و بهره ما را از آن ماه تنها گرسنگي و تشنگي قرار مده.
دوم: غسل كردن
مرحوم «سيّد بن طاووس» مي‌گويد در كتب «عبادات» روايتي از رسول خدا (ص) يافتم كه آن حضرت فرمود: «هر كس درك كند ماه رجب را و در اول، وسط و آخر آن، غسل كند همانند روزي كه از مادر متولد شده، از گناهان خارج گردد (و پاك شود).»
سوم: زيارت امام حسين (ع) در اين شب فضيلت بسيار دارد.
چهارم: بعد از نماز مغرب، ۲۰ ركعت نماز بخواند (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعت يك بار سوره «حمد» و يك بار سوره «توحيد» بخواند. رسول خدا (ص) در پاداش اين عمل فرمود: هر كس چنين كند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود... و در قيامت به سرعت از صراط بگذرد.
پنجم: بعد از نماز عشا، دو ركعت نماز به‌جا آورد، در ركعت اول «حمد» و «الم نشرح» را يك مرتبه و سوره «قل هو الله احد» را سه مرتبه بخواند و در ركعت دوم، سوره‌هاي «حمد»، «اَلَم نشرح»، «قل هو الله احد» و «معوّذتين» (سوره‌هاي ناس و فلق) را يك‌بار بخواند و پس از سلام ۳۰ مرتبه بگويد: «لا اله الاّ الله» و ۳۰ مرتبه «صلوات» بفرستد.
رسول خدا (ص) فرمود: كسي كه اين عمل را انجام دهد، خداوند گناهانش را مي‌آمرزد و از گناه پاك مي‌شود.
ششم: ۳۰ ركعت نماز بخواند، (هر دو ركعت به يك سلام) در هر ركعت يك مرتبه «حمد» و يك مرتبه «قل يا ايّها الكافرون» و سه مرتبه «قل هو الله احد» را بخواند. در روايتي رسول خدا (ص) فرمود: هر مرد و زن مومني چنين كند، خداوند تمام گناهان كوچك و بزرگ وي را مي‌آمرزد و تا سال بعد، خداوند نامش را در فهرست «نمازگزاران» مي‌نويسد و از نفاق پاك مي‌شود.
هفتم: احياي شب اول ماه: «شيخ طوسي» در «مصباح المتهجّد» از امام صادق (ع) از جدش از امير مؤمنان علي (ع) نقل كرده است كه آن حضرت دوست داشت كه در چهار شب از شب‌هاي سال، فارغ از هر چيز، به عبادت بپردازد شب اوّل ماه رجب، شب نيمه شعبان، شب عيد فطر و شب عيد قربان.
در حديثي ديگر، از امام صادق (ع) نقل شده است كه: «تا مي‌تواني بر احياي شب‌هاي عيد فطر، عيد قربان و... شب اول رجب مراقبت كن».
هشتم: خواندن دعايي كه از امام جواد (ع) نقل شده است كه فرمود: مستحب است انسان، در شب اول رجب، با اين كلمات، دعا كند: اَللّهُمَّ اِنّي اَسْئَلُكَ بِاَنَّكَ مَليكٌ، وَاَنَّكَ عَلي كُلِّ شَيْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّكَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر يَكُونَ، خدايا از تو خواهم بواسطه آن كه تو فرمانروايي و تو بر هر چيز توانايي و تو هر كاري را بخواهي مي‌شود.
اَللّهُمَّ اِنّي اَتَوَجَّهُ اِلَيْكَ بِنَبِيِّكَ مُحَمَّد نَبِيِّ الرَّحْمَةِ، صَلَّي اللهُ عَلَيْهِ وَآلِهِ، خدايا من بسويت رو كنم بوسيله پيامبرت محمّد پيامبر رحمت درود تو بر او و آلش
يا مُحَمَّدُ يا رَسُولَ اللهِ، اِنّي اَتَوَجَّهُ بِكَ اِلَي اللهِ رَبِّكَ وَرَبِّي لِيُنْجِحَ بِكَ طَلِبَتي، اي محمّد اي رسول خدا براستي من به تو رو آورده‌ام براي رفتن به درگاه خدا پروردگار من و تو تا بلكه بوسيله تو حاجت روا گردم...
شب سيزدهم
امام صادق (ع) فرمود: «خداوند به اين امت سه ماه ارزشمند عطا كرد كه به امت‌هاي قبل نداده بود و آن ماه‌ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نيز به اين امت عنايت كرد كه به امت‌هاي پيشين نداده بود و آن شب‌هاي سيزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنين سه سوره (بافضيلت و پرمحتوا) به اين امت عطا كرد كه به امّت‌هاي سابق نداده بود و آن سوره‌هاي «يس»، «مُلك» و «توحيد» است، از اين رو هر كس كه ميان اين سه فضيلت جمع كند، ميان بهترين عطاهاي اين امّت جمع كرده است».
از امام (ع) سوال شد: «چگونه مي‌توان ميان آنها جمع كرد؟»
فرمود: «در ليالي بيض (سه شب مزبور) در اين سه ماه نماز بخواند. به اين نحو كه «در شب سيزدهم، دو ركعت نماز بگزارد و در هر ركعتي پس از سوره «حمد» اين سه سوره (يس، ملك و توحيد) را بخواند، و در شب چهاردهم، چهار ركعت نماز بگزارد (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعتي «حمد» و «يس» و «ملك» و «توحيد» را بخواند و در شب پانزدهم، شش ركعت نماز بگزارد (هر دو ركعت به يك سلام) و همان سوره‌ها را در هر ركعت بخواند».
امام (ع) در فضيلت اين نمازها فرمود: «هر كس چنين كند فضيلت اين سه ماه را به دست آورده و خداوند همه گناهانش را جز شرك مي‌آمرزد».
روز سيزدهم ماه
روز سيزدهم ماه رجب مصادف با ولادت اميرالمؤمنين علي (ع) است و اولين روز از ايام البيض است. روزه گرفتن در اين روز، و دو روز بعد، ثواب فراواني دارد و هر كس كه بخواهد عمل «امّ داوود» را بجا آورد بايد اين روز را روزه بگيرد.
روز چهاردهم ماه
روزه گرفتن در اين روز پاداش فراواني دارد. در روايتي از رسول خدا(ص) مي‌خوانيم: «هركس كه روز چهاردهم ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند پاداشي به وي عنايت كند كه نه چشمي ديده و نه گوشي شنيده و نه بر قلبي خطور كرده باشد ...»
شب نيمه ماه
اين شب، شب ارزشمندي است كه چند عمل در آن وارد شده است.
اوّل: غسل.
دوم: احياي آن شب به عبادت كه فضيلت بسيار دارد.
سوم: زيارت امام حسين (ع) كه زيارت آن حضرت در شب و روز نيمه رجب مورد تأكيد قرار گرفته است.
چهارم: شش ركعت نماز بگزارد (هر دو ركعت با يك سلام) و در هر ركعتي «حمد» و «يس» و «ملك» و «توحيد» را بخواند.
پنجم: بجا آوردن ۳۰ ركعت نماز، كه در هر ركعت يك مرتبه «حمد» و ۱۰ مرتبه سوره «توحيد» را بخواند، در روايتي از رسول خدا (ص) پاداش فراواني براي اين نماز ذكر شده است.
ششم: ۱۲ ركعت نماز (هر دو ركعت به يك سلام) و در هر ركعت يك بار «حمد» و يك بار «سوره» را مي‌خواني و پس از پايان نمازها هر يك از سوره‌هاي «حمد»، «فلق»، «ناس»، «توحيد» و «آية الكرسي» و همچنين سوره «قدر» را چهار مرتبه مي‌خواني و پس از آن، چهار مرتبه مي‌گويي: سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَكْبَر، سپس مي‌گويي: أللّهُ أللّهُ رَبِّي، لا أُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظيمِ.
روز نيمه رجب
روز مباركي كه در آن چند عمل وارد شده است:
۱ غسل كردن.
۲ زيارت امام حسين (ع)؛ در روايتي از محمد بن ابي نصر نقل شده است كه از امام رضا (ع) سوال كردم: «در چه ماهي زيارت امام حسين (ع) بهتر است؟» فرمود: «در نيمه رجب و نيمه شعبان».
۳ بجا آوردن نماز جناب سلمان (همان گونه كه در اعمال روز اوّل ماه رجب گذشت).
اعمال امّ داوود
از مهم‌ترين اعمال روز نيمه رجب، عمل «امّ داوود» است كه به گفته علاّمه مجلسي: «شيخ صدوق»، «شيخ طوسي» و «سيّد بن طاووس» (ره) به سندهاي معتبر آن را نقل كرده‌اند. اين عمل براي برآمدن حاجات و رفع اندوه و غم، حلّ مشكلات و دفع ظلم ستمگران بسيار مؤثر است. (و به گفته «علامه مجلسي»، در كتاب «زاد المعاد»، بارها تجربه شده است.)
شب بيست و هفتم ماه رجب (شب مبعث)
شب مبعث از شب‌هاي مهمّ سال و بسيار ارزشمند است و اعمالي براي اين شب نقل شده است:
اوّل: غسل كردن در اين شب مستحب است.
دوم: «شيخ طوسي» در كتاب «مصباح المتهجّد» روايتي را از امام جواد (ع) نقل كرده است كه آن حضرت فرمود: «در ماه رجب، شبي است كه از تمام آنچه كه خورشيد بر آن مي‌تابد بهتر است و آن شب، شب «بيست و هفتم» ماه رجب است كه در صبح اين شب، رسول خدا(ص) به رسالت مبعوث گرديد و از شيعيان ما هر كس در آن شب عملي را انجام دهد، پاداش آن به اندازه عمل ۶۰ سال خواهد بود.»
از آن حضرت سوال شد: چه عملي در آن شب بهتر است؟
فرمود: پس از نماز «عشا» وقتي كه خوابيدي، پيش از نيمه شب، يا پس از نيمه آن از خواب برمي‌خيزي و ۱۲ ركعت نماز مي‌خواني، در هر ركعتي، سوره «حمد» و يك سوره از سوره‌هاي كوچك مفصّل را مي‌خواني. آنگاه در هر دو ركعتي كه سلام نماز را دادي، مي‌نشيني و هفت مرتبه سوره «حمد» و هفت مرتبه «معوّذتين» (سوره فلق و ناس) و سوره‌هاي «توحيد» و «كافرون» و سوره «قدر» و «آية الكرسي» را هر كدام هفت مرتبه مي‌خواني. آنگاه هر حاجتي كه داري از خداوند طلب كن.
سوم: ۱۲ ركعت نماز است كه نحوه آن در اعمال شب نيمه رجب، بيان شد.
چهارم: زيارت حضرت امير مؤمنان علي (ع) در اين شب، از افضل اعمال است. براي آن حضرت، در اين شب سه زيارت نقل شده است.
روز بيست و هفتم ماه
بيست و هفتم رجب، روز مبعث است كه روز بسيار شريف و با ارزشي است.
در روايتي از امام صادق (ع) روز مبعث به عنوان شريف‌ترين اعياد ياد شده است. در هر حال بزرگان براي اين روز، اعمالي ذكر كرده‌اند:
اوّل: غسل كردن در اين روز مستحب است.
دوم: روزه. اين روز در ميان روزهاي سال يكي از چهار روزي است كه روزه گرفتن آن فضيلت بسيار دارد و پاداش فراواني براي آن نقل شده است.
در روايتي از امام صادق (ع) مي‌خوانيم: «هر كس در روز بيست و هفتم رجب روزه بگيرد، خداوند براي او پاداش روزه ۷۰ سال را مي‌نويسد».
سوم: زياد صلوات فرستادن.
در روايتي از امام صادق (ع) نقل شده است كه: «در اين روز روزه مي‌گيري و بر محمد و آلش زياد صلوات مي‌فرستي.»
چهارم: زيارت رسول خدا و امير مؤمنان (عليهما السلام) است.
پنجم: ۱۲ ركعت نماز است.
از «ريّان بن صلت» نقل شده است كه هنگامي كه امام محمّد تقي (ع) در بغداد بود، روز نيمه رجب و روز بيست و هفتم رجب را روزه مي‌گرفت و همه ملازمان و ياران آن حضرت نيز روزه گرفتند. آنگاه به ما فرمودند، ۱۲ ركعت نماز بجا آوريم (هر دو ركعت به يك سلام) كه در هر ركعت، «حمد» و «سوره‌اي» بخوانيم و هنگامي كه نمازها به پايان رسيد، هر يك از سوره‌هاي حمد، توحيد و معوّذتين (فلق و ناس) را چهار مرتبه بخوانيم، آنگاه چهار مرتبه گفته شود: لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَكْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ، وَ لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ الْعَلِيِّ الْعَظِيمِ؛ و چهار مرتبه: اَللهُ اَللهُ رَبِّي لا اُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً و چهار مرتبه: لا اُشْرِكُ بِرَبّي اَحَداً.
ششم: ۱۲ ركعت نماز ديگر: «شيخ طوسي»، از حسين بن روح (رحمه الله) روايت كرده است كه در اين روز ۱۲ ركعت نماز بجا مي‌آوري و در هر ركعت حمد و هر سوره‌اي كه خواستي مي‌خواني و پس از هر دو ركعت و سلام نماز، مي‌خواني: اَلْحَمْدُ للهِِ الَّذي لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ في الْمُلْكِ، وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِيٌّ مِنَ الذُّلِّ، وَكَبِّرْهُ تَكْبيراً، يا عُدَّتي في مُدَّتي يا وَليّي في نِعْمَتي، يا غِياثي في رَغْبَتي، يا نَجاحي في حاجَتي ياحافِظي في غَيْبَتي، ياكافِيَّ (كافِيَ) في وَحْدَتي، يااُنْسي في وَحْشَتي اَنْتَ السّاتِرُ عَوْرَتي فَلَكَ الْحَمْدُ، وَ اَنْتَ الْمُقيلُ عَثْرَتي فَلَكَ الْحَمْدُ وَاَنْتَ الْمُنْعِشُ صَرْعَتي فَلَكَ الْحَمْدُ، صَلِّ عَلي مُحَمَّد وَآلِ مُحَمَّد، وَاسْتُرْ عَوْرَتي، وَ آمِنْ رَوْعَتي، وَ اَقِلْني عَثْرَتي، وَ اصْفَحْ عَنْ جُرْمي، وَتَجاوَزْ عَنْ سَيِّئاتي في اَصْحابِ الْجَنَّةِ، وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذي كانُوا يُوعَدُونَ.
وقتي كه نماز و دعا پايان يافت، هر يك از سوره‌هاي حمد، اخلاص، معوّذتين، كافرون، انّاانزلناه و آية الكرسي را هفت مرتبه مي‌خواني. سپس هفت بار مي‌گويي: لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ واللهُ اَكْبَرُ، وَسُبْحانَ اللهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاَّ بِاللهِ و آنگاه هفت مرتبه مي‌گويي: اَللهُ اَللهُ رَبِّي لا اُشْرِكُ بِهِ شَيْئاً. پس از آن، هرچه از خدا مي‌خواهي طلب نما.
هفتم: دعايي است كه وقتي امام موسي بن جعفر (ع) را در روز ۲۷ رجب سال ۱۷۹ هجري از مدينه به سوي بغداد حركت دادند، آن را خواند: يا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، يا مَنْ عَفي وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّي وَتَجاوَزْ يا كَريمُ، اَللّهُمَّ وَقَدْ اَكْدَي الطَّلَبُ، وَاَعْيَتِ الْحيلَةُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْكَ، وَحْدَكَ لا شَريكَ لَكَ ...
روز آخر ماه
در اين روز، نماز جناب سلمان را بجا مي‌آوري. همچنين روزه نيز در اين روز پاداش فراوان دارد، امام رضا (ع) فرمود: «هر كس روز آخر ماه رجب را روزه بگيرد، خداوند گناهانش را مي‌آمرزد».
اما در فضيلت اين ماه
ماه رجب يكي از ماههاي حرام است كه آغاز و ادامه جنگ در آن با دشمنان اسلام حرام است (مگر جنگ دفاعي) و جنايات نيز در اين ماه‌ها (ماههاي حرام) ديه سنگين‌تري دارد.
پيغمبر اكرم (ص) ماه رجب را «ماه أصَبّ» ناميده‌اند زيرا رحمت خدا در اين ماه بر امت فرو مي‌ريزد.
از روايات متعددي كه درباره روزه‌هاي ماه رجب حتي يك روز از آن وارد شده است، اهميت فوق‌العاده اين ماه و عبادت و خودسازي در آن كاملا روشن مي‌شود كه در اينجا به گوشه‌اي از آن اشاره مي‌شود:
۱- مرحوم «شيخ صدوق» به سند معتبر از امام صادق (ع) نقل مي‌كند كه يكي از ياران آن حضرت در اواخر ماه رجب خدمتشان رسيد. چون نظر مبارك امام (ع) به او افتاد، فرمودند: آيا در اين ماه روزه گرفته‌اي؟ عرض كرد: نه. فرمودند: آن قدر ثواب از تو فوت شده است كه اندازه آن را كسي جز خدا نمي‌داند. اين ماه، ماهي است كه خداوند آن را بر ساير ماه‌ها برتري بخشيده و احترام آن را عظيم شمرده و براي روزه داشتن آن، پاداش‌هاي مهمي قرار داده است. آن مرد عرض كرد: آيا اگر در بقيه اين ماه روزه بدارم، به بخشي از ثواب مي‌رسم؟ امام (ع) فرمودند: آري. سپس ثواب‌هاي مهمي براي كسي كه فقط روز آخر ماه يا دو روز آخر ماه يا سه روز آخر ماه را روزه بدارد، بيان فرمودند؛ مانند نجات از سكرات مرگ، عذاب قبر و لغزش بر صراط و شدايد قيامت و نايل شدن به برائت و رهايي از آتش دوزخ.
۲ - در حديث ديگري آمده است: «رجب» نام نهري است در بهشت، از شير سفيدتر و از عسل شيرين‌تر. هر كس يك روز از اين ماه را روزه بدارد، از آن مي‌نوشد.
۳- در حديث ديگري از رسول خدا (ص) مي‌خوانيم كه هر كس يك روز از اين ماه را روزه بگيرد، خشنودي عظيم خدا را به دست آورده است، خشم الهي از او دور مي‌شود و درهاي جهنم به روي او بسته خواهد شد.
۴- هر كس سه روز از اين ماه را كه پنج‌شنبه و جمعه و شنبه باشد روزه بگيرد، فضيلت بسيار دارد و همچنين در ساير ماههاي حرام. در روايتي از رسول خدا (ص) آمده است: هرگاه كسي نتواند در اين ماه روزه بگيرد، هر روز ۱۰۰ مرتبه اين تسبيحات را بخواند، تا ثواب روزه آن را دريابد: «سُبْحانَ اللهِ الْجَليلِ، سُبْحانَ مَنْ لا يَنْبَغِي التَّسْبيحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاَْعَزِّ الاَْكْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّةَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ منزه است خداي بزرگ، منزه است آن كه تنزيه و تسبيح جز براي او شايسته نيست، منزه است خداي برتر و كريم‌تر، منزه است آنكه لباس عزت در بر دارد و شايسته آن است.»
از مجموع احاديث بالا و ديگر احاديث به خوبي روشن مي‌شود كه اين ماه، ماه تهذيب نفوس و خودسازي و آغاز يك دوره جديد سير و سلوك الي الله است كه از ماه رجب آغاز و به ماه مبارك رمضان منتهي مي‌شود. خوشا به حال آنان كه قدر و منزلت اين سه ماه را بدانند و از آن بهره كافي ببرند.