به گزارش پايگاه اطلاع رساني حج، حضرت آيت الله جوادي آملي در پاسخ به اين كه حقيقت وحي چيست؟ فرمود: اين كه گفته اند وحي مخفي و سريع است، نه يعني لفظ سريعاً مي گذرد، بلكه فهم سريعاً پديد مي آيد! نه اينكه آن تُندحرف زدن را وحي بگويند. وحي طوري است كه آمدن آن همان و فهميدن آن همان! دقيق ترين و مشكل ترين مطلب را انسان به آسان ترين وجه و سريع ترين وجه مي فهمد؛ لذا قرآن كريم بين «ثِقل» و «يُسر» جمع كرده است. فرمود؛ اين حرف ها، حرف هاي وزين و سنگين است، اما آسان است!.
ما يك سنگين داريم در برابر سبك و خفيف، يك آسان داريم در برابر دشوار؛ اين چهار امر، دو به دو رو به روي هم هستند. خداوند فرمود: (إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلاً ثَقِيلاً)؛اين حرف وَزين است، محتوا دارد، حرف سبكي نيست كه بشود «يَسْتَخِفّونَّكَ». اين سنگين است؛ يعني وزين و با محتواست، سبك نيست؛ امّا همين سنگين آسان است و سخت نيست «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ»، بين «يُسر» و «ثِقل» را جمع كرده است؛ فرمود سنگين هست، ولي آسان است!؛ به عبارتي يعني سبك نيست، بي مغز نيست و سخت نيست.
معظم له در پاسخ به اينكه چرا اين وحي آسان است؟ به هماهنگي وحي با ساختار انسان و فطرت او اشاره كرده و ابراز داشتند: حال چرا آسان است؟ چون فطرت پذير است، دل پذير است و مطابق با فطرت است؛ انسان، انسان است، او كه برتر از فرشته است و او كه پايين تر از خودش نيست! انساني كه داراي فطرت است و داراي قدرت درك عميق است، اين مطالبِ وزين را درك مي كند و چون فطرت پذير است، آسان است. پس وحي سنگين هست ولي سبك مغز نيست، يك؛ آسان هست و سخت نيست، دو: «لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ». اينكه در حقيقت وحي گفته شد با سرعت انجام مي گيرد، نه يعني زود اين كلمات را القا مي كنند، بلكه زود فهميده مي شود؛ لذا سنگين ترين و وزين ترين مطلب، به اسرع وجه درك مي شود.
ايشان در پاسخ به سؤال ديگري در رابطه با اينكه چگونه نبيّ مكرم اسلام كلام وحي را از ديگر مطالب تشخيص مي دادند فرمود: مرحوم كليني(رضوان الله عليه) در همان جلد اول كافي نقل كرده است، از معصوم(سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْه) سؤال كردند كه پيغمبر(صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) از كجا مي فهمد آن چه كه به او القا شده وحي و نبأ الهي است؟ درباره امام هم سؤال كردند كه شما از كجا مي فهميد كه امام شديد؟ دو باب است، دو مسئله است و دو جواب كه كاملاً از هم جدا هستند؛ امّا درباره اوّل كه پيغمبر از كجا مي فهمد؟ حضرت فرمود: «يُوَفَّقُ لِذَلِك»؛ موفق مي شود كه خوب تشخص بدهد. اين يك جواب اجمالي بود، اگر آن سائل قدري دقيق تر سؤال مي‌كرد و عرض مي كرد «زِدْنِي بَيَاناً»، حضرت توضيح بيشتري مي داد.
امّا درباره امام(سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْه) سؤال كردند شما از كجا مي فهميد كه امام شديد. فرمودند: ما ذلّتي را در خود احساس مي كنيم، معلوم مي شود كه به مقامي رسيديم. بيان نوراني امام سجاد(سَلَامُ اللَّهِ عَلَيْه) ـ در صحيفه سجاديه ـ در دعاي عرفه اين است: خدايا! از من پَست تر اَحدي در عالَم نيست: «وَ أَنَا بَعْدُ أَقَلُّ الْأَقَلِّينَ وَ أَذَلُّ الْأَذَلِّينَ وَ مِثْلُ الذَّرَّةِ أَوْ دُونَهَا»، چه مي شود آن وقت؟! معلوم مي شود به مقامي رسيدند، چون وقتي انسان به مقامي رسيد، معلوم مي شود كه هيچ چيزي از خودش ندارد! فرمودند ما آن وقتي كه احساس ذلّتي در پيشگاه ذات اقدس الهي داشته باشيم و بفهميم كه ذليل هستيم، آن وقت معلوم مي شود كه به مقامي رسيديم؛ اين نشانه آن است كه هيچ‌گاه انسان با حجابِ خودبيني به جايي نمي رسد.
معظم له در پاسخ به اين سوال كه آيا پيامبر(صَلَّي اللهُ عَلَيهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) در دريافت وحي مختار است، بيان مي دارند: بله، مختار است؛ ذات اقدس الهي به او اختيار داد، او هم عقل و درايت دارد و اين را درك مي كند و جبري در كار نيست؛ ولي معصومانه اين فضيلت را هر عاقلي مي پذيرد، مخصوصاً اينها! اينها كه عقل كُلّ و صادر نخستين هستند، حق را خوب تشخيص مي دهند و اين حق را در قبال باطلي كه در نشئه طبيعت است ـ نه نشئۀ بالا ـ تشخيص مي دهند و كاملاً به استقبال وحي مي روند؛ لذا اينها يقيناً وحي را تشخيص مي دهند و مي پذيرند.
منبع: پايگاه اطلاع رساني دفتر آيت الله جوادي آملي