حجت الاسلام هاشميان با بيان اين‌كه حج در لايه باورها و در حوزه اِقامه توحيد و ترويج و بسط فرهنگ توحيدي نقش عمده اي دارد، گفت: تحولاتي كه فرهنگ حج از خود بر جاي مي‌گذارد در بعد انسان شناسي قابل رصد و پيگيري است.
به گزارش پايگاه اطلاع‌رساني حج، نشست علمي تخصصي «حج شط هميشه جاري» با موضوع حج، فرهنگ هنر و رسانه عصر روز گذشته با حضور جمعي از اساتيد حوزه در سالن جلسات سازمان حج و زيارت استان قم برگزار شد.
حجت الاسلام سيدمحمد حسين هاشميان در اين نشست با اشاره به حج و ظرفيت هاي آن در تحول الگوهاي فرهنگي، اظهار داشت: از فرهنگ تعاريف زيادي بيان شده است كه يك تعريف كه به نوعي تلفيق از اين تعاريف است فرهنگ را در چهار سطح باورها، ارزش ها، نمادها و رفتارهايي تعريف مي كند كه مشترك بين اعضاي يك جامعه است.
عضو هيأت علمي دانشگاه باقر العلوم(ع) با بيان اين كه حقيقتا حج در هر كدام از اين چهار سطح كاركردهاي خاص خودش را دارد، ابراز داشت: حج در لايه باورها و در حوزه اقامه توحيد و ترويج و بسط فرهنگ توحيدي نقش عمده اي دارد؛ اگر در لايه باورها به ركن توحيد بسنده نكنيم در بعد انسان شناسي هم تحولاتي كه فرهنگ حج از خود بر جاي مي گذارد قابل رصد و پيگيري است.
ظرفيت فرهنگي حج در لايه باورها و ارزش ها
وي افزود: در اين سطح شايد بتوان گفت مهمترين ارزش هايي كه از ظرفيت حج در لايه تحولات فرهنگي بهره برداري مي شود ظرفيت صبر و استقامت است؛ حاجي در گذشته يك دوره بسيار طولاني از كاشانه و كار رها مي شد و به حج عظيمت مي كرد، الان هم نزديك 50 روز از خانه و خانواده دور مي شود؛ همدردي و مواسات نيز از ارزش هاي ديگر حج است، با توجه به اين كه حاجي ها از هرطبقه اي از طبقات اجتماعي كه باشند در يك هيأت واحد قرار مي گيرند.
حجت الاسلام هاشميان به ظرفيت نظم و تعاون به عنوان يكي ديگر از لايه هاي ارزشي حج اشاره كرد و عنوان داشت: نظم در حج با توجه به مناسك دقيق و در يك بازه زماني مشخص چشم گير است؛ اين كه بايد وقوف، محرم شدن و رمي جمرات، قرباني كردن و ادعيه در يك بازه زماني مشخص باشد مسأله اي مهم و غير قابل چشم پوشي است.
وي افزود: مفاهيم ارزشي ديگري همچون زهد و قناعت نيز در حج تبلور پيدا مي كند و حج در جامعه مدرن و رفاه زده امروز كه حتي مسلمين هم درگير آن شده و جامعه را از مسير تعالي خارج كرده است، يك دوره كنار گذاشتن فرهنگ غرب و رجوع به ارزش هاي اصيل اسلامي است.
لايه نمادهاي حج مغفول مانده است
عضو هيأت علمي دانشگاه باقر العلوم(ع) با اشاره به ظرفيت حج در لايه نمادها، ابراز داشت: حج آميخته اي از نمادها است و از همين رو مناسك حج نيازمند معنا شناسي است؛ ظرفيت نشانه و نماد، ظرفيتي عظيم در حوزه فرهنگ است كه رسانه اي شدن، هنري شدن و ماندگار شدن يك فرهنگ را در پي مي آورد و فريضه حج از اين جهت نسبت به فرايض ديگر برتري دارد؛ رمي جمرات، لباس احرام، مشعر و منا مبتني بر حقايقي بسيار زيبا است كه البته ما از اين حوزه كمتر پرداخته ايم.
وي يادآور شد: در لايه چهارم يعني سطح رفتارها، تعابير قرآن جالب است؛ برخي رفتارهايي كه شايد در زمان هايي ديگر مشكلي نداشته باشد در حج حرام مي شود كه از جمله آن جدال است كه حتي اگر شخص برحق باشد نكوهش شده است و از طرفي رفتارهايي كه در زمان هاي ديگر بر انسان واجب نبوده است در حج به عنوان يك فريضه مطرح مي شود.
فرهنگ موضوعي مشترك بين اعضاي جامعه
حجت الاسلام هاشميان با تأكيد بر اين كه قيد مشترك بودن بين اعضاي جامعه در تعريف فرهنگ بسيار مهم است، عنوان كرد: هرچه قدر افرادي كه پايبند به نظام فرهنگي هستند در لايه اي از باورها مشترك باشند، فرهنگ قوي تري دارند و در حج نيز همين طور است كه افراد با وجود داشتن خرده فرهنگ ها با هم متحد مي شوند كه در جاي ديگر شاهد آن نيستيم غير از اربعين كه چندسالي است به شكر خدا رونق خوبي گرفته و ظرفيت فرهنگي بسيار بالايي را ايجاد كرده است.
عضو هيأت علمي دانشگاه باقر العلوم(ع) گفت: اگر سياست هاي غلط آل سعود نبود مي توانستيم از ظرفيت عظيم حج در سطح جهان استفاده كنيم ولي امروز نيز اگر خرده فرهنگ را مديريت كنيم و اختلاف را كنار بگذاريم مي توانيم بسياري از مناقشات و تعارضات را كه دشمن از آن سوء استفاده مي كند به سادگي حل كنيم؛ حج بايد فرهنگي جهاني و فرازماني و فرامكاني بشود تا مواجهه فعالي در جبهه فرهنگي داشته باشيم.