حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت كتاب چراغ هدايت، نوشته رحمت الله ضيائي و مجتبي باقري را با هدف پاسخ گويي به پرسش هايي درباره اربعين منتشر كرد.
به گزارش سرويس انديشه پايگاه اطلاع‌رساني حج، رحمت الله ضيائي و مجتبي باقري از فضلاي حوزوي در كتاب چراغ هدايت كه به همت گروه كلام و معارف پژوهشكده حج و زيارت، وابسته به حوزه نمايندگي ولي فقيه در امور حج و زيارت منتشر شده است، به 22 پرسش درباره اربعين حسيني پاسخ داده اند.
در بخشي از ديباچه اين اثر درباره اهميت اربعين چنين آمده است:
جايگاه اربعين امام حسين عليه السلام از قديم الايام ميان شيعيان و در تقويم تاريخي وفاداران به آن حضرت شناخته شده بوده است. اهميت اربعين حسيني به خاطر آن است كه در اين روز، ياد شهادت امام حسين عليه السلام زنده شد و پرچم پيام شهادت كربلا در اين روز برافراشته گرديد.
اگر اربعين نبود بني اميه موفق مي‌شدند ياد حسين عليه السلام و رشادت‌هاي اهلبيت عليهم السلام و يارانش را از خاطره نسل بشر آن روز و اعصار بعد محو كنند. با توجه به اهميت ياد شده، حفاظت از اين رويداد عظيم وظيفه همگاني و حفظ جايگاه آن در مقابله با انحراف ها و آسيب‌ها امري اجتناب‌ناپذير است . ازاينرو پياده‌روي اربعين حسيني عليه السلام از نجف تا كربلا در سال‌هاي اخير به فرهنگي جدانشدني از سلوك شيعيان و آزادگان جهان تبديل شده است و هر سال سيل جمعيت عاشقان حسيني از پير و جوان و زن و مرد به سوي حرم سيد و سالار آزادگان جهان رهسپار مي‌شوند و هر سال بر سيل اين جمعيت مشتاق افزوده مي شود.
از سوي ديگر، دشمن نيز در طول تاريخ براي خنثي سازي اين مراسم عظيم، برنامه هاي مختلفي مانند تخريب، تهديد و تحريف و ... را در دستور كار خود قرار داده است و به‌خصوص در سال‌هاي اخير براي رسيدن به اهداف شوم خود به حربه‌اي خطرناك‌تر روي آورده و آن، ايجاد شبهه و ترديد در اذهان و قلوب پاك درباره مراسم باشكوه اربعين حسيني است.
ازاينرو وظيفه همه فرهيختگان و انديشوران جهان تشيع است كه با تمام توان به مقابله علمي با اين حربه خطرناك برخاسته و با پاسخ‌هاي متقن و محكم به سؤالات و شبهات در مورد اين حماسه و حادثه بي‌نظير، راه هر گونه ترديدافكني را سد كنند.
در ادامه به پرسش هاي 22 گانه و بخشي از پاسخ آنها اشاره مي شود؛
پرسش اول: اساس پياده‌روي اربعين
آيا پياده‌روي اربعين، اساس و ريشه‌اي در اسلام دارد؟ دلايل مشروعيت آن چيست؟
پاسخ:
زيارت اربعين با پاي پياده، از نگاه تاريخي، ريشه در زيارت صحابي بزرگ و گرانقدر رسول گرامي اسلام صلي الله عليه و آله، جناب جابر بن عبدالله انصاري دارد. ايشان نخستين كسي بود كه از مدينه به كربلا رفت و به زيارت امام حسين عليه السلام توفيق يافت. همچنين سنت مقدس پياده‌روي براي زيارت امام حسين عليه السلام، در روزگار امامان عليهم السلام وجود داشت. ائمه عليهم السلام مي‌فرمودند: هر كس پياده به زيارت امام حسين عليه السلام برود، پاداشي چنين، و هر كس سواره برود، پاداشي چنان خواهد داشت.
پرسش دوم: ثواب‌هاي متفاوت براي زيارت اربعين
چرا در روايات، ثواب‌هاي متفاوتي براي زيارت اربعين امام حسين عليه السلام بيان شده است؟
پاسخ:
مي‌دانيم كه هر عمل، با توجه به اينكه در چه زماني، چه مكاني، چه شرايطي، از سوي چه كسي، با چه هدفي و با چه ميزان بصيرتي انجام گيرد، ارزش‌هايي متفاوت و تأثيراتي مختلف پيدا مي‌كند. مرحوم علامه مجلسي، در بيان رمز اين اختلاف پاداش‌ها و گوناگوني تعبيرها در ثواب آن، مي‌گويد:
شايد اختلاف اين اخبار، در اندازه ارزش، فضيلت و ثواب زيارت را بتوان بر اختلاف اشخاص و عمل‌ها و نيز، كم و زيادي ترس در راه زيارت، يا دوري و نزديكي مسافت و... حمل كرد؛ زيرا هر عمل نيكي، نسبت به اختلاف مراتب اخلاص، شناخت، تقوا و ديگر شرايطي كه موجب كمال يك عمل است، داراي ثواب و ارزش‌هاي متفاوت مي‌شود. علاوه بر اينكه در بسياري از احاديث، امامان، طبق درك، شعور، اندازه ايمان، ظرفيت و گنجايش فكري طرف، سخن مي‌گفتند.
پرسش سوم: نقش اهل بيتعليهم السلام در زيارت اربعين
آيا خود اهل بيت در ايجاد و استمرار زيارت اربعين، نقشي داشته‌اند؟
پاسخ:
بر اساس برخي روايات، اولين كساني كه در اربعين اول به زيارت امام حسين عليه السلام رفتند، امام سجاد عليه السلام و خاندان امام حسين عليه السلام بودند. آنان پس از اسارت و برگشت از سفر شام، مصادف با اربعين شهادت امام حسين عليه السلام و ديگر شهدا، به كربلا رسيدند و از همان ابتدا، اهميت زيارت اربعين امام حسين عليه السلام را تأييد و تأكيد كردند. همچنين در اين خصوص، روايتي از امام حسن عسكري عليه السلام وارد شده است كه در آن، زيارت اربعين امام حسين عليه السلام، هم‌رديف نمازهاي يوميه، از نشانه‌هاي مؤمن شمرده شده است.
پرسش چهارم: پياده‌روي اربعين و خودآزاري!
آيا پياده‌روي اربعين، خودآزاري نيست؟ با توجه به اينكه پياده‌روي موجب خودآزاري و مشقت است، آيا پياده‌روي اربعين، از نظر اسلام، مشروع است؟
پاسخ:
در اين شبهه، ادعا شده است كه پياده‌روي اربعين، يك نوع خودآزاري است و خودآزاري، در اسلام ممنوع است. ازاينرو خداوند متعال، راضي به اين عمل نيست!
در پاسخ به اين ادعا، بايد گفت كه ضرر بر دو نوع است:
1. ضرري كه موجب مرگ، قطع عضو و امثال آن شود؛
2. ضرري كه تا اين حد نيست، گرچه اندكي سختي و رنج داشته باشد.
بي‌گمان پياده‌روي براي زيارت امام حسين عليه السلام، از نوع اول نيست، بلكه اگر ضرري هم باشد، از نوع دوم است، كه همراه با مشقت و رنجي اندك است؛ اما اين رنج اندك، با منافع فراواني كه از اين ناحيه نصيب مؤمنان مي‌شود، قياس شدني نيست. بي شك اين راهپيمايي بزرگ، افزون بر جنبه معنوي، سبب نشاط، تحرك و طراوت در انسان مي‌شود.
پرسش پنجم: تعداد زائران اربعين
آيا شهر كربلا، گنجايش اين حجم از جمعيت (بيست ميليوني) را دارد؟
پاسخ:
بديهي است كه شهر كربلا، در حال حاضر گنجايش يك‌باره جمعيت بيست ميليون زائر را ندارد و كسي نيز چنين ادعايي نكرده است، بلكه آنچه مورد ادعاي رسانه‌هاست، تعداد تخميني زائران زيارت اربعين، در يك بازه زماني خاص است، كه از اوائل ماه صفر تا بيست‌ويكم صفر را در بر مي‌گيرد. زيارت در اين بازه زماني، به طور متناوب صورت مي‌گيرد و خبرگزاري‌ها، بر اساس مشاهده‌هاي خويش، آن را در حدود بيست ميليون برآورد كرده‌اند. اين ادعا دور از واقعيت نيست؛ زيرا تمام اين جمعيت، يك باره وارد شهر كربلا نمي‌شود بلكه به ترتيب، وارد مي‌شوند و پس از زيارت و اجراي مراسم عزاداري، به سرعت از كربلا خارج مي‌شوند، تا امكان ورود عزاداران ديگر نيز فراهم شود.
پرسش ششم: مشروعيت عزاداري
آيا عزاداري (در اربعين و غير اربعين) مورد نهي پيامبر صلي الله عليه و آله و ائمه بود؟ آيا اين كار برگرفته از مسيحيت نيست؟
پاسخ:
درباره عزاداري، نه‌تنها از سوي رسول خدا صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام نهي وارد نشده است، بلكه آيات و روايات فراواني دلالت مي‌كند كه اصل عزاداري، مشروع است. حضرت رسول صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام نيز خود عزاداري مي‌كردند و ديگران را نيز به عزاداري براي شهدا سفارش مي‌كردند.
پرسش هفتم: مشروعيت سينه زدن
چرا در ايام اربعين، شيعيان بر سر و سينه مي‌زنند؟ با اينكه در منابع شيعه هم، مورد نهي قرار گرفته و حرام است.
پاسخ:
در پاسخ به اين پرسش، بايد گفت كه دلايل زيادي براي اثبات مشروعيت عزاداري و سينه‌زني براي امام حسين عليه السلام وجود دارد. در اين بين، ما تنها به چند مورد از سنت معصومان عليهم السلام اشاره مي‌كنيم:
نقل شده است هنگامي كه زنان و فرزندان خاندان هاشمي را از شام به سمت مدينه حركت دادند، در ميان راه، از راهنماي قافله خواستند آنها را به كربلا ببرد، تا با شهيدان كربلا تجديد ديدار كنند. هنگامي كه به آن سرزمين رسيدند، ديدند كه جابر بن عبداللّه انصاري و جمعي از بني‌هاشم براي زيارت قبر حسين عليه السلام به كربلا آمده‌اند. اين دو قافله، وقتي با يكديگر ملاقات كردند، ديدارشان همراه با اندوه، گريه و بر سر و صورت زدن بود. به اين ترتيب آنان، ماتمي جانسوز در آن سرزمين برپا كردند.
پرسش هشتم: نوحه‌گري در روايات
در روايات آمده است، كسي كه نوحه‌سرايي كند و كسي كه گوش دهد، هر دو ملعون‌اند، با اين حال، چرا شيعيان در زيارت اربعين، عزاداري مي‌كنند؟
پاسخ:
اگرچه در برخي روايات آمده است كه نوحه‌سرايي، از رسوم جاهليت است يا اينكه نوحه‌گر، ملعون است، ولي اولاً اين روايات از نظر سندي ضعيف هستند و علماي حديث‌شناس شيعه، به محتواي آنها اهميت نداده‌اند و با توجه به علم حديث‌شناسي و رجال، اين دسته از روايات از درجه اعتبار مردود است؛ هرچند در منابع روايي ذكر شده است؛ زيرا بديهي است كه صرف وجود روايت در منابع، دليل بر اعتبار آن نيست.
ثانياً بر فرض صحت اين‌گونه احاديث و قبول آنها، بايد با روش علمي، مراد و مقصود آنها را به دست آورد، تا روشن شود كه آيا نوحه‌سرايي براي ميت، به طور كلي جايز نيست يا مقصود از منع، برخي اقسام نوحه‌گري است؛ زيرا دسته‌اي ديگر از روايات، به طور صريح مشروعيت نوحه‌سرايي را تبيين مي‌كنند. به طور كلي دو نوع نوحه‌سرايي داريم: نوحه‌سرايي غير مشروع و نوحه‌سرايي مشروع.
پرسش نهم: عزاداري و بدعت
آيا عزاداري براي امام حسين عليه السلام در قرن سوم از سوي معزالدوله ديلمي پايه‌گذاري شد؟ آيا عزاداري براي امام حسين عليه السلام، در دوران صفويه مرسوم شد و در زمان امام صادق عليه السلام و شيخ مفيد مرسوم نبود؟
پاسخ:
عزاداري در غم سرور و سالار شهيدان، از همان روز عاشوراي سال 61 ه .ق و بعد از شهادت آن حضرت و يارانش، شروع شد. حضور اسيران بر جنازه شهداي به خون خفته و صحبت ها و نوحه‌سرايي كه از سوي بازماندگان آنها انجام مي‌شد، بالاترين درجه عزاداري بود كه صورت گرفت. پس از آن، به مناسبت هاي مختلف و با روش هاي گوناگون عمل مي‌شد. البته در هر عصر، متناسب با امكانات و شرايط همان عصر، عزاداري بر پا مي‌شد.
در بسياري از دوره‌هاي تاريخي، شيعيان در تقيه بودند و آزادانه نمي توانستند آنچه را مي‌خواستند، انجام دهند. نبايد انتظار داشت كه مانند آنچه امروز در كشورهاي اسلامي عزاداري صورت مي‌گيرد و در زيارت اربعين، جمعيت ميليوني زائران به عشق امام شهدا، خودشان را به كربلا مي‌رسانند، در آن زمان‌ها نيز، اين‌گونه جمعيتي جمع مي‌شد. در آن زمان ها تعداد زائران و عزاداران در اين حد نبود؛ ولي از روايات زيادي كه به ما رسيده است، استفاده مي‌شود كه تمام اهل بيت عليهم السلام عزاداري مي‌كردند و به گونه‌هاي مختلف به جامعه آن وقت، عزاداري براي امام حسين عليه السلام را القاء مي‌نمودند تا كم كم عزاداري در سراسر جهان گسترش يافت.
پرسش دهم: عدم توانايي مزور
آيا امام حسين عليه السلام و حضرت ابوالفضل عليه السلام كه از دنيا رفته‌اند، مي‌توانند حاجت زائران را برآورده كنند؟
پاسخ:
پيش از پاسخ به اين پرسش، از طريق آيات، روايات، عمل رسول‌الله صلي الله عليه و آله و بزرگان دين، لازم است به اين نكته اشاره كنيم كه يكي از اختلافات اساسي بين عقايد و باورهاي پيروان مكتب انبياء الهي و مكاتب مادي، در اين است كه آيا انسان پس از مرگ، نابود مي‌شود و ديگر اثري از او در عالم هستي باقي نمي ماند و با فناي جسم، روح نيز فنا مي‌پذيرد؟ اين، همان چيزي است كه ماديون به آن باور دارند.
پرسش يازدهم: نذر براي غير خدا
آيا مي‌توان از چيزهايي كه براي غير خدا نذر مي‌شود، مانند نذر براي امامان، مصرف كرد؟
پاسخ:
پيش از آنكه نگاه شيعيان را در موضوع نذر بيان كنيم، لازم است معناي اصطلاحي نذر، روشن شود، نذر، عبارت است از اينكه انسان، خود را ملزم و متعهد كند كه اگر حاجتش برآورده شد، كاري را انجام دهد. مثلاً بگويد: براي خداست بر عهده من كه اگر از اين بيماري خوب شدم، گوسفندي را ذبح كنم. اين، همان نذر شرعي است و بايد نذر براي خداوند باشد و براي غير او جايز نيست.
پرسش دوازدهم: حديث ارتداد و روايت حضور جابر در اربعين
روايت حضور جابر در اربعين امام حسين صلي الله عليه و آله در كربلا را چگونه با حديث «ارتد الناس بعد النبي الا ثلاث»، كه جابر هم يكي از مرتدين است، جمع مي‌كنيد؟
پاسخ:
روايتي كه مي‌گويد پس از درگذشت رسول الله صلي الله عليه و آله، همه صحابه به جز سه نفر مرتد شدند، از نظر سندي ضعيف است؛ زيرا در سلسله سند آن، افراد مجهولي وجود دارند و از نگاه اصول و ضوابط علم رجال، مخدوش‌اند. از اين‌رو هيچ‌گاه به مضمون چنين رواياتي اعتنا نمي شود. از جمله افرادي كه در سند اين روايت قرار دارد، «يحيي بن خالد» است. اين شخص به دليل مجهول بودنش، نه مدح شده است و نه ذم.
پرسش سيزدهم: تاريخچه اربعين
ريشه‌هاي اربعين و تاريخچه آن در اسلام چيست؟
پاسخ:
اربعين در لغت به معناي چهلم است و در اصطلاح، به بيستم صفر سال ۶۱ه.ق، چهلمين روز شهادت امام حسين عليه السلام اطلاق مي‌شود. گرامي‌داشت اربعين سالار شهيدان، در ميان شيعيان، از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. از ديدگاه بسياري از صاحب‌نظران و مورخان شيعه و اهل سنت، مبناي تاريخي چنين بزرگداشتي، ورود اهل بيت عليهم السلام به كربلا، در اولين اربعين حسيني و دفن سرهاي مطهر شهيدان، به‌ويژه سر مقدس امام حسين عليه السلام در كنار پيكرهاي مطهر آنهاست.
پرسش چهاردهم: مكان قبر امام حسين عليه السلام
برخي ادعا مي‌كنند محل دفن امام حسين عليه السلام، نامشخص است؛ با اين حال چگونه ممكن است جابر در اربعين امام حسين عليه السلام را زيارت كرده باشد؟
پاسخ:
درباره محل دفن پيكر امام حسين عليه السلام، تقريباً هيچ اختلافي وجود ندارد. از همان روزهاي اول حادثه جانسوز، براي خود اهل بيت عليهم السلام و افرادي ديگر از بني‌اسد، كه در دفن شهداي كربلا آمده بودند، قبر امام حسين عليه السلام، ياران و اهلبيت او مشخص بود. شيخ مفيد مي‌نويسد:
گروهي از بني‌اسد كه در غاضريه بودند، نزد اجساد مطهر امام حسين عليه السلام و يارانش آمده، بر آنان نماز گزارده، آنان را دفن كردند. بدين ترتيب كه حسين عليه السلام در همين جايي است كه اكنون، قبر شريف اوست و فرزندش علي‌اصغر، كنار پاي حضرت است. براي شهيدان (از خاندان و ياران آن بزرگوار كه اطرافش به زمين افتاده بودند) گودالي در پايين پاي حسين عليه السلام كنده، همگي را گرد آورده، در آنجا دفن كردند. عباس بن علي عليه السلام را نيز در همان‌جا كه كشته شده بود، سر راه غاضريه (جايي كه اكنون قبر اوست) دفن كردند.
پرسش پانزدهم: اعتبار مقتل ابومخنف
آيا زيارت اربعين امام حسين عليه السلام، مدركي جز مقتل ابومخنف ندارد؟
پاسخ
در پاسخ به اين ادعا بايد گفت كه تنها ابومخنف نيست كه موضوع اربعين سيد الشهدا عليه السلام را نقل كرده است، بلكه كساني ديگري نيز هستند كه اين مسئله را بيان كرده و به آن صحه گذاشته‌اند. ابوريحان بيروني (م.440ه.ق) به صراحت تمام گفته است:
در روز بيستم [صفر]، سرِ حسين عليه السلام به بدنش ملحق و در همان مكان دفن شد و زيارت اربعين، درباره اين روز (بيستم صفر) است و آنان (چهل نفر) اهل بيت او بودند [كه] پس از بازگشت از شام، [قبر امام عليه السلام را زيارت كردند].
پرسش شانزدهم: اربعين و سنت نبوي
آيا شيوه‌هاي عزاداري در اربعين، اسلامي است و احياي اربعين، بر خلاف سنت نبوي نيست؟
پاسخ:
عزاداري شيعيان، چه در اربعين و چه در ايام ديگر، نه‌تنها بر خلاف سنت رسول خدا صلي الله عليه و آله نيست، بلكه عين سنت ايشان است و به جرئت مي‌توان گفت، اولين عزاداري درباره امام حسين عليه السلام، از سوي شخص رسول الله صلي الله عليه و آله بود. اين، تنها سخن و ادعاي شيعيان نيست، بلكه در منابع معتبر اهل سنت نيز رواياتي وجود دارد كه اين ادعا را اثبات مي‌كند.
پرسش هفدهم: بازنگشتن اسيران به كربلا
برخي مدعي‌اند، اسيران كربلا، هيچ وقت به كربلا بازنگشتند، نه در اربعين اول و نه سال‌هاي بعدي؛ پاسخ چيست؟
پاسخ
اينكه گفته مي‌شود اسيران به كربلا برنگشتند، خلاف واقعيت تاريخي است؛ زيرا دانشمندان زيادي معتقدند، اهل بيت امام حسين عليه السلام در بيستم صفر، يعني اولين اربعين شهادت امام حسين عليه السلام، به كربلا رسيدند و همراه با جابر بن عبدالله انصاري، صحابي بزرگ رسول الله صلي الله عليه و آله، شهداي كربلا را زيارت كردند. ازاينرو آنها به عنوان اولين زائران امام حسين عليه السلام در تاريخ ثبت و ضبط شده‌اند. برخي از نويسندگاني كه به اين مسئله تصريح كرده‌اند، عبارت‌اند از: ابوريحان بيروني، دانشمند پرآوازه قرن پنجم، بر اساس مستنداتي كه در اختيار داشت، با اطمينان مي‌گويد: «در روز بيستم صفر، سر حسين عليه السلام به بدنش ملحق و در همان مكان دفن شد و زيارت اربعين نيز در اين روز (بيستم صفر) بود و آنان، چهل نفر بودند كه پس از بازگشت از شام قبر امام را زيارت كردند».
پرسش هجدهم: اربعين و سياست
آيا برگزاري باشكوه اربعين، به دلايل سياسي است؟
پاسخ:
اگر خوب به تاريخچه پياده‌روي اربعين حسيني بنگريم، يقين خواهيم كرد كه اين مراسم ديني باعظمت، مردمي ترين مراسمي است كه در دنيا برگزار مي‌شود و سياست، هيچ‌گونه دخالتي در آن ندارد. پيش از اينكه دولت هاي شيعه در ايران و عراق به وجود بيايد، شيعيان عراق، به‌ويژه علما و بزرگان در ايام اربعين از نجف به كربلا پياده مي‌رفتند و موكب‌ها و پذيرايي ها (در حد محدود، نه به اين گستردگي كه اكنون وجود دارد) صورت مي‌گرفت.
پرسش نوزدهم: اربعين و اهل سنت
آيا شيعيان در تقابل با اهل سنت، مراسم اربعين را برگزار مي‌كنند؟
پاسخ:
برخي از رسانه‌هاي عربي، تلاششان بر اين است كه اين حركت را به نوعي عرض‌اندام و خودنمايي شيعيان در برابر اهل سنت تلقي كنند، درحالي‌كه بسياري از اهل سنت عراق هم در اين مراسم شركت دارند. عشاير غرب عراق، با نمادهاي خودشان در مراسم اربعين شركت مي‌كنند و اين امر نشان مي‌دهد كه اين حركت، نوعي تلاش براي ايجاد وحدت ميان شيعه و سني تلقي است.
بي شك، امام حسين عليه السلام، يكي از نماد هاي وحدت ميان فرقه‌هاي اسلامي است و متعلق به همه مسلمانان است و همه مي‌توانند از وجود نوراني آن حضرت در زندگي سياسي، اجتماعي و ديني خويش بهره ببرند. البته كه شيعيان در تمسك به مكتب عاشورا از همه فرقه‌هاي اسلام جلوترند و از همه بيشتر از اين چراغ هدايت استفاده كرده‌اند، ولي اين‌گونه نيست كه برادران اهل سنت از اين قضيه به كلي بر كنار بوده و بي تفاوت از آن گذشته باشند. وقتي به تاريخ بنگريم، بزرگاني از علماي اهل سنت را مي‌يابيم كه از واقعه روز عاشورا و آنچه بر خاندان پيامبر گذشت، متألم و عزادار بودند.
پرسش بيستم: هزينه‌هاي زيارت اربعين
چرا اين همه براي اربعين هزينه مي‌شود؟ بهتر نيست اين پول‌ها در راه رفع مشكلات جوانان و فقيران مصرف شود؟
پاسخ
براي اينكه پاسخ اين شبهه به خوبي روشن شود، نياز است كه به يك نكته اشاره كنيم و آن اينكه، پرداخت هزينه‌ها دو نوع است:
1. نفاق واجب: مانند زكات، خمس، كفاره، آنچه به سبب نذر در مورد خاص واجب مي‌شود و هزينه افراد تحت تكفل؛
2. نفاق مستحب: مثل صدقه، تبرعّات، اوقاف و. ...
در مورد انفاق هاي واجب، كه براي تأمين نياز فقيران، يتيمان، سادات و... بايد هزينه شود، مؤسسات دولتي و مردمي بايد به گردآوري و هزينه كردن آنها اقدام كنند و حق ندارند آن را در غير از موارد تعيين شده، حتي در شعائر حسيني، هزينه كنند. اما نذورات و انفاق‌هاي مستحب با انواع گوناگون آن، تابع نيت نذركنندگان و هزينه كنندگان است. انفاق‌هاي داوطلبانه هم به اختيار خود اشخاص است كه صرف چه كاري شود.
اموالي كه در مسير اربعين و زيارت امام حسين عليه السلام هزينه مي‌شود، مانند نذورات براي شعائر حسيني، انفاقات داوطلبانه، صدقات، تبرّعات و اوقاف براي شعائر حسيني، خاص اين مراسم است و كسي حق ندارد نذورات اين راه را صرف كار ديگري كند، يا مردم را به هزينه كردن اموال خود در كاري ديگر مجبور كند.
پرسش بيست و يكم: علت اختصاص اربعين به امام حسين عليه السلام
چرا شيعيان، تنها براي امام حسين عليه السلام مراسم اربعين مي‌گيرند؟
پاسخ:
هرچند شيعيان در طول سال، براي امام حسين عليه السلام و شهداي كربلا عزاداري مي‌كنند و در هر مصيبتي كه براي هر كدام از شيعيان پيش مي‌آيد و عزيزان و بستگان خويش را از دست مي‌دهند، بيش از اينكه بر عزيز از دست رفته خويش گريه كنند، بر مظلوميت امام حسين عليه السلام و ياران ايشان گريه و عزاداري مي‌كنند، اما اينكه چرا تنها براي امام حسين عليه السلام اربعين مي‌گيرند، نه براي بقيه ائمه عليهم السلام، دلايلي خاصي دارد كه در اين اثر به آنها اشاره شده است.
پرسش بيست و دوم: پياده‌روي و اغتنام فرصت
اگر هدف ما زيارت است، چرا چند روز وقتمان را صرف پياده‌روي كنيم و از زيارت بيشتر در جوار امام حسين عليه السلام محروم بمانيم؟
پاسخ:
البته كه در پياده‌روي در راه زيارت دشواري ها و مشكلات بسياري وجود دارد، ولي با توجه به روايتي كه از رسول الله صلي الله عليه و آله آمده است كه فرمود: «افضل الاعمال احمزها»؛ «بهترين اعمال، مشكلترين آنهاست»، فلسفه اين رفتار به خوبي روشن مي‌شود و به طور كلي، عباداتي كه با سختي همراه است، داراي ثواب بيشتري است.
مؤسسه فرهنگي هنري مشعر كتاب چراغ هدايت را در قطع رقعي و صد صفحه و در شمارگان 1000 نسخه با تدوين پژوهشكده حج و زيارت منتشر كرده است.
◀▶